Hoe openhartig wil je zijn in jouw biografie?

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 18/06/2021

Er is een vraag waar iedereen die zijn levensverhaal opschrijft of laat opschrijven mee worstelt. Die vraag luidt: wat vertel ik wel en wat vertel ik niet? Waar ligt de grens van wat ik met anderen wil delen? Iedereen bepaalt zijn of haar eigen antwoord op deze vraag. Hoe openhartig wil je zijn in jouw biografie?

De tweede echtgenoot van Hilde was de man van haar dromen. Tegelijkertijd was het voor haar onmogelijk om met hem te leven. Op het laatst kon ze niet anders dan een scheiding aanvragen. Het was het moeilijkste dat ze in haar leven heeft moeten doen.

‘We hadden het zo goed kunnen hebben,’ vertelde ze me. ‘Dat vind ik nog het meest trieste. Ik had altijd het zwaard van Damocles boven mijn hoofd hangen. Altijd: wat is het volgende wat hij gaat doen? Waar hangt hij uit? Hoe lang kun je daarmee leven? Ik had veel eerder mijn grenzen aan moeten geven. Maar om de lieve vrede te bewaren deed ik dat niet. Dat hij er zelf ook niets aan kon doen heeft heel lang een rol gespeeld. Want als hij normaal was, was het een schat van een man. Ik hou nog steeds zielsveel van hem. Maar ik wil hem niet terug. Dan kan echt niet meer. Ja, dat is heel triest. Voor hem ook. Hij heeft enorm veel spijt.’

GENIAAL, MAAR GEK

‘Als iets de eerste keer fout gaat, is het zijn schuld. Als het de tweede keer fout gaat, is het je eigen schuld. Zo is het bij mij ook gegaan. Ik bedoel met schuld: er kan iets gebeuren, dan kun je zeggen: okay, gebeurd, zand erover, gaat niet weer gebeuren. Als het de tweede keer weer gebeurt, dan ligt het aan jou. Want dan had je het of af moeten breken of betere afspraken moeten maken. Als je het weer laat gebeuren, is dat niet goed.
Hij was geniaal, hij kon geweldig zijn, maar hij was gek. Als iets te mooi is om waar te zijn, is het meestal ook niet waar. Helaas.’

Hildes hartverscheurende verhaal over leven met een man met een ernstige psychische aandoening had veel lotgenoten geweldige steun kunnen bieden. Omdat ze het zo goed kon verwoorden en zo goed kon uitleggen hoe het is als iemand van wie je zielsveel houdt je tegelijkertijd kapot maakt. Maar ze wilde het er in haar biografie slechts oppervlakkig over hebben. Niet eens om deze man te ontzien, maar vooral om zijn en haar kinderen en kleinkinderen niet te confronteren met de volledige waarheid.

SCHRIJF HET SOWIESO OP

Als biograaf help ik ook met jouw keuzes in wat je wel en niet vertelt.

Vrijwel ieder mens heeft in het leven te kampen met problemen, pijnlijke gebeurtenissen, blunders, ruzies, ziektes, verlies, scheiding, ontslag, faillissement. Ieder leven kent ups en downs. Als je de downs weglaat, vermijd je de vervelende herinneringen. Maar je mist ook een belangrijke kans om een zo volledig mogelijk zelfportret te schilderen. Je bent geworden wie je bent door zowel de positieve als de negatieve ervaringen. En uiteindelijk gaat een (auto)biografie niet alleen over wat je is overkomen, maar ook over hoe je ermee om bent gegaan. Dat zegt veel over de persoon die je bent.
Daar komt bij dat het een enorme opluchting kan zijn om ook over de dalen in je leven te schrijven. Niet voor niets wordt autobiografisch schrijven ook als therapie ingezet. Je kunt door het op papier te zetten een trauma of pijnlijke herinnering als het ware van je af schrijven.

Mijn advies is: schrijf het sowieso op, leg het vervolgens een tijd opzij en lees het dan terug. Dan kun je altijd nog beslissen of je het integraal laat staan, er een verkorte of aangepaste versie van maakt of het helemaal schrapt.

LIJDEN IN STILTE

Annemarie Ongolesono heeft samen met haar vriend Maarten een paar jaar de pleegzorg van Rosa, het dochtertje van haar broer op zich genomen. De thuissituatie van haar nichtje liet te wensen over en Annemarie ving haar met liefde op. Een paar maanden nadat Rosa weer naar huis mocht gingen Annemarie en Maarten op familiebezoek in Suriname. Terug thuis lag er een oproep van de politie op de deurmat: ze moesten zich beiden melden voor verhoor. Daarbij kwam aan het licht dat Maarten Rosa al die tijd stelselmatig had misbruik, elke zaterdagmiddag als Annemarie met haar moeder de stad in ging om inkopen te doen.

Annemarie kon het eerst niet geloven, ze dacht dat het een wraakactie van haar broer was, maar kon niet goed bedenken waar die wraak dan op gericht zou zijn. In haar autobiografie schrijft ze: ‘Maar Rosa’s ouders logen niet: inmiddels was het tegendeel bewezen. Mijn nichtje was ook ondervraagd, uiteraard onder professionele begeleiding. Door middel van twee poppetjes moest ze laten zien wat er met haar gebeurd was. Zo kwamen alle gruwelijke details aan het licht. Je zou verwachten dat Rosa schichtig zou zijn geworden, in haar schulp zou kruipen. Maar zij had al zoveel meegemaakt met haar drugsverslaafde, agressieve moeder.’

Annemarie benoemt al die gruwelijke details in haar boek Lijden in Stilte. Op de achterflap van haar boek schrijft ze: ‘Wat ik heb meegemaakt wens ik niemand toe: van seksueel misbruik, in aanraking komen met een sekte, depressie, zelfmoordpogingen tot de diagnose borstkanker. (…)  Hoe je stap voor stap jezelf uit een heel diep dal omhoog kunt trekken door nooit en te nimmer op te geven, die ervaring wil ik graag delen met de wereld, met mijn medemens, met jou.’

PERSOONLIJK EN INTIEM

Ik heb Annemarie geholpen met haar boek, zoals ik meer mensen help met het vastleggen van hun levensverhaal. Ofwel door hun eigen tekst te bewerken ofwel doordat ze mij hun verhalen vertellen die ik vervolgens opschrijf. Elke keer weer merk ik dat mijn cliënten meer geraakt worden door het hele proces dan ze van tevoren hadden gedacht. Reflecteren op je eigen leven is een fascinerende onderneming,  heel persoonlijk en intiem. ‘Jij weet meer van me dan mijn eigen kinderen,’ zegt de een. ‘Ik moet niet vergeten dat je niet mijn psychiater bent, maar mijn biograaf,’ zegt een ander.

Het is voor mij een grote verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met wat mij in vertrouwen verteld wordt. Daarom zijn in mijn blogs en in mijn e-book Schrijf je levensverhaal in 8 stappen sommige namen gefingeerd en praktijkgevallen aangepast om herkenning te voorkomen.
Hoe openhartig wil je zijn in jouw biografie? Als je het lastig vindt om beslissingen te nemen ten aanzien van juist dit gevoelige punt, dan kan ik helpen door er als buitenstaander met een objectieve blik naar te kijken. Zo kan ik je helpen met het maken van afwegingen in wat je wel en wat je niet vertelt.