EEN BIOGRAFIE GEEFT JE LEVEN ZIN(NEN)

Wat is de zin van het leven? Er zijn boeken vol geschreven over die vraag. Een zinvolle manier om je leven van waarde te laten zijn voor anderen is om het in zinnen te vatten. Laat je biografie schrijven. Los van de lessen die er uit te trekken vallen is je verhaal delen een daad van liefde. Voor jezelf en voor je naasten. Een biografie geeft je leven zin(nen).

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven

Steeds meer worden de verschillen tussen mensen en tussen bevolkingsgroepen uitvergroot. Als Amerika zoals zo vaak in de geschiedenis ons voorland is, staan ons op dat gebied nog wat te wachten. Toch is er uiteindelijk altijd die onvermijdelijke gelijkmaker: ieders leven is eindig. En als je dan op de valreep terugblikt, wat telt er dan? Wat was de zin van jouw aardse bestaan?
Humberto Tan verwoordde ooit in Wintertijd wat velen denken: ‘Denk je dat ik op mijn sterfbed terugkijk en met trots denk: “Goh, wat heb ik hard gewerkt en veel bereikt”? Tuurlijk niet. Het is allemaal onbelangrijk. Het gaat maar om één ding: wat je voor anderen hebt betekend.’

Anderen kunnen leren van jouw levensverhaal

Die betekenis voor anderen, dat is steeds opnieuw een hoofdthema bij de mensen van wie ik de biografie mag schrijven. Opvallend is dat vrijwel al mijn hoofdpersonen een enorme groei in hun leven hebben doorgemaakt. De een groeide op in een achterstandswijk en werd vastgoedmiljonair. Een tweede ging naar seminarie, werd broeder, trad uit, trouwde en kreeg kinderen, scheidde en werd op z’n 56^e alsnog priester.  Nummer drie wist het moederschap in een tijd dat dat nog heel ongebruikelijk was te combineren met een carrière bij de KLM. Ze heeft de hele wereld gezien èn ze was een wereldmoeder. En zo kan ik doorgaan. Van arbeiderszoon tot investeerder in tientallen startups, van winkeliersdochter tot CEO van een winkelketen, van Brabantse boerenzoon tot eigenaar van een Franse vijfsterrencamping. Ze hebben hard gewerkt en veel bereikt. En ze zeggen allemaal: het is uiteindelijk onbelangrijk. ‘Achteraf had ik meer aandacht aan mijn gezin moeten besteden.’ ‘Ik heb maar van één ding spijt: dat het altijd om mij draaide.’

Toch laten ze hun levensweg inclusief hun complete carrière en door mij opschrijven. Waarom? Juist omdat ze iets willen betekenen voor anderen. En niet zomaar anderen, maar vooral hun kinderen, kleinkinderen, familie en vrienden. Ze willen laten zien waarom ze zo hard gewerkt hebben. Welke beloningen ze hebben gekregen en welke offers ze hebben gebracht. En welke lessen ze onderweg hebben geleerd. Zo bezien geeft hun biografie zin aan hun leven. Anderen kunnen ervan leren. En die les is soms klein, maar o zo belangrijk. Ze leren wie hun vader of moeder, wie hun opa of oma echt was.

Waarom heb ik geen vragen gesteld?

Mijn vader overleed toen ik 26 was. Hij was 43 toen ik geboren werd. Ik was 17 toen hij met pensioen ging. Op zijn pensioenfeest drong pas tot me door hoe groot zijn rol was bij C&A, zijn werkgever. Hoofd interieurontwerper Nederland: hij bedacht de interieurs van alle filialen. Toen hij afzwaaide werden we met een taxi naar Kasteel Ammersoyen gebracht, 100 kilometer verderop.

Op de slotbrug bliezen herauten ons naar binnen, artiesten traden op, het was indrukwekkend. Ik wist dat hij als jongen van 14 jaar was begonnen als etaleurshulpje. Spelden aangeven en zo. En nu werd hij door de Brenninkmeyers op het schild gehesen en verraste de reclametekenaars hem met een perfecte parodie op Asterix, met de titel Gitsels in diezelfde rode, gotische letters. Mijn vader als hoofdpersoon in een stripboek. Als groot liefhebber van strips was dat in mijn ogen het ultieme eerbetoon.

Acht jaar later werd hij ziek. Longkanker. Het p’t p’t-geluidje dat zijn creatieve collega’s hem in de strip hadden toebedacht, waarmee ze zijn gewoonte om de tabaksflintertjes uit de Caballero’s zonder filter die hij rookte van zijn lippen te spitten was ineens niet zo grappig meer.
De laatste maanden van zijn leven hebben we schaak gespeeld. Hij won altijd. Als er iets is waar ik spijt van heb is: waarom heb ik geen vragen gesteld? Waarom heb ik het schaakbord niet opzij geschoven, niet mijn draagbare cassetterecorder gepakt, niet op de rode REC knop gedrukt en niet gevraagd: pap, vertel eens, hoe kwam je eigenlijk bij C&A terecht? Wat voor mensen waren je ouders? Hoe ben je de oorlog doorgekomen? En zo voort, en zo verder.

Een biografie geeft zin(nen) aan je leven

Vorige maand heb ik de biografie afgerond van een echtpaar dat in de jaren ’60 als kinderen van welvarende gezinnen vanuit Indonesië min of meer gedwongen naar Nederland verhuisden. Ik schreef het in opdracht van hun jongste zoon die het vermoeden had dat er veel was wat ze hem nooit verteld hebben. Vreemde ogen dwingen: ze hebben mij uitgebreid verslag gedaan van onder meer de schandalige discriminatie waarmee ze geconfronteerd werden in ons beschaafde land. Hun zoon mailde me: ‘Wat een info die ik nooit eerder heb gehoord! Ze hebben veel meegemaakt waarvan ik soms hooguit wat flarden heb meegekregen. Heel mooi om te lezen.’
Zelfs toen zijn moeder het boek in haar handen had en er doorheen bladerde begreep ze niet waarom haar levensverhaal een boek waard was. Maar ik feliciteerde hun vijf kleinkinderen met hun geweldige grootouders en met dat ze hun verhaal nu tot in lengte van dagen in de boekenkast hebben staan.

Wat is de zin van het leven? Over die vraag zijn boeken vol geschreven. Maar wat sowieso een zinvolle manier is om een leven van waarde te laten zijn voor anderen is om het in zinnen te vatten. Om te vertellen: dit is hoe het is gegaan, waarom het zo is gegaan en wat ik erbij gevoeld heb. Los van de lessen die eruit te leren zijn, is je verhaal delen een daad van liefde. Je geeft je lezers een schat een levenservaring cadeau. Een biografie geeft zin(nen) aan je leven.