Voor wie maak jij je (auto)biografie?

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 27/05/2021

Met mijn biografiebureau help ik o.a. mensen die minder dan 10 exemplaren van hun levensverhaal laten drukken. Puur voor intimi: kinderen, kleinkinderen, partner, een paar goede vrienden. Anderen gaan een stap verder en laten er 50 of 100 drukken. Ze verspreiden ze onder al hun familieleden, vrienden en kennissen. Er zijn er ook die hun levensverhaal te koop aanbieden om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Het is een belangrijke vraag die vooraf gaat aan het schrijven. Voor wie maak jij je (auto)biografie? 

In mijn klantenkring onderscheid ik vier categorieën. Zij die hun levensverhaal vastleggen voor …

• …zichzelf
• …hun dierbaren, hun familie en vrienden, en dan vooral kinderen en kleinkinderen
• …lotgenoten die met dezelfde (gezondheids)problemen te maken krijgen, of zielsverwanten die eenzelfde passie delen
• …de hele wereld

1/ Voor wie maak jij je (auto)biografie? Voor jezelf?

Kees ging in 2017 met pensioen. Dat wil zeggen, hij was toen al 70, maar besloot zich eindelijk definitief terug te trekken uit zijn bedrijf en zijn zoon Dave het roer in handen te geven. Hij heeft in zijn leven tot vier keer toe een nieuw bedrijf uit de grond gestampt. De eerste twee gingen failliet, maar het derde heeft hij voor een miljoenenbedrag kunnen verkopen. Het vierde is nu in handen van zijn zoon.

Kees schreef de geschiedenis van zijn leven en zijn bedrijf

Kees heeft zijn hele leven keihard gewerkt en nu is hij tot rust is gekomen. Hij denkt veel na over wat hij allemaal heeft gedaan en meegemaakt. Bij hem is de behoefte ontstaan om alles op te schrijven. Als een manier om inzicht te krijgen in wat er allemaal is gebeurd en waarom. Oorzaak en gevolg. Welke keuzes en beslissingen heeft hij genomen? En welke consequenties hadden ze?

Een nieuwe impuls

Toen hij het af had, liet hij het aan zijn zoon lezen. Kees is geen echte prater, daarom was meer dan de helft van wat hij had opgeschreven voor Dave compleet nieuw . Dave zei: ‘Pa, dit is een fantastisch boek voor onze cliënten! Jouw geschiedenis is de geschiedenis van ons bedrijf, zo mooi en persoonlijk verteld!’

Kees heeft lang geaarzeld.  Maar toen ook zijn vrouw zei dat het boek een prachtige manier voor Dave was om het bedrijf een nieuwe impuls te geven, ging hij overstag. Dave liet er 500 drukken en in een jaar tijd steeg de omzet met 30%. Het vertrouwen in het fundament van de onderneming was zo groot bij iedereen die het las, dat de nieuwe klanten als vanzelf binnenstroomden.
Dit wil natuurlijk niet zeggen dat als jij je levensverhaal alleen voor jezelf wilt opschrijven, het pas waardevol en succesvol is als jij ook zulke resultaten als Kees behaalt. Schrijf je het boek voor jezelf, dan is het een succes als het voor jou een succes is. Meer is niet nodig.

2/ Voor wie maak jij je (auto)biografie? Voor je dierbaren?

De 81-jarige Ellen zat tegenover me in de wachtkamer van de huisarts. Ze zei: ‘Ben jij niet die man die biografieën maakt?’ Ze herkende me van een interview met foto dat in ons lokale krantje stond toen ik Dit is je leven net was gestart. We raakten aan de praat. Ze was geïnteresseerd en ik moest inwendig lachen toen ze zei dat ze ooit, als ze de leeftijd ervoor had, ook wel zo’n biografie wilde. Ons gesprek eindigde abrupt toen de dokter haar binnenriep.

Een paar maanden later kwam ik haar op straat tegen. Op opgewekte toon, alsof ze een vakantie-ervaring beschreef, vertelde ze me dat ze vijf minuten nadat ik haar in de wachtkamer had gesproken, te horen had gekregen dat ze ongeneeslijk ziek is. ‘Dus die biografie moet er nu toch maar snel van komen. Ik bel je als ik al mijn andere zaakjes geregeld heb.’

Ellen liet haar levensverhaal schrijven voor haar kleinkinderen

Zo geschiedde. Inmiddels is het boek klaar. Ellen was al opgegeven, maar ze is ijzersterk. Het gaat nog steeds goed met haar. Zij heeft vier jonge kleinkinderen die later kunnen lezen wat zij allemaal heeft meegemaakt in haar leven. Alleen al haar verhalen over haar prille jeugd in de Tweede Wereldoorlog zijn zeer waardevol en indrukwekkend.

De wereld is veranderd

Zoals Ellen heb ik meer cliënten, die aan het eind van hun leven hun verhaal willen nalaten aan de generaties na hen. Wil jij dat ook, of ben je het al aan het doen? Dan betekent dat dat er een aantal dingen uitgelegd moeten worden. De wereld zag er 30, 50, of 75 jaar geleden totaal anders uit. Een beschrijving van de toenmalige maatschappij is essentieel om een en ander goed te kunnen begrijpen. Zeker als je kleinkinderen zich pas over een jaar of 10, als ze de leeftijd ervoor hebben, voor het eerst echt in het boek zullen gaan verdiepen.
Daarom is de vraag ‘Voor wie maak jij je (auto)biografie?’ zo belangrijk. Vraag je steeds af: zal de lezer snappen wat hier gebeurt en waarom het gebeurt?

3/  Voor lotgenoten en zielsverwanten?

Annemarie had mij gevonden via Google. Ze had haar verhaal zelf al opgeschreven, maar was zich er van bewust dat het taalkundig onvoldoende was om uit te brengen. Want dat wilde ze: haar verhaal uitgeven om vrouwen die iets soortgelijks als zij hadden meegemaakt een hart onder de riem te steken. Ze wilde hen steunen door te laten zien dat ze niet de enigen zijn.

Ze stuurde me haar manuscript en ik las het aangrijpende verhaal van een vrouw die door behulpzaam te willen zijn, in een nachtmerrie belandt. Haar nichtje, het dochtertje van haar broer, kon door omstandigheden tijdelijk niet thuis wonen. En dus ving Annemarie het meisje een aantal maanden op.

Toen het nichtje weer naar haar ouders was, werd Annemarie op een dag door de politie gebeld. Er was aangifte gedaan van maandenlang stelselmatig seksueel misbruik van het meisje. De dader zou haar vriend zijn. Of ze voor verhoor naar het bureau kon komen.

Positieve les

De rest van het verhaal kun je zelf lezen, haar boek Lijden in Stilte is inmiddels te koop. Op de achterzijde schrijft ze: ‘Juist nu ik erg ziek ben, heb ik een enorme drive om vrouwen te inspireren om het maximale uit hun leven te halen.’ In de periode dat we aan haar boek werkten, kreeg ze ook nog de diagnose borstkanker. Annemarie heeft het drama dat zich in haar leven heeft afgespeeld, omgedraaid naar een positieve les die ze aan anderen wil doorgeven.

Maar het hoeven niet zulke heftige verhalen te zijn natuurlijk.  Ook mooie ervaringen zijn heel waardevol om met anderen te delen. Gemma werkte bijna 40 jaar als stewardess en purser bij de KLM. Ze heeft zoveel gezien en meegemaakt dat ze besloot er een boek over te laten maken. Voor iedereen die in de luchtvaart actief is of is geweest zou het een feest der herkenning zijn. Voor jongere generaties zou het een bron van vermaak en verbazing zijn over hoe de (vlieg)wereld is veranderd sinds de jaren ‘60. Maar helaas, ze heeft het boek alleen voor haar familie en vrienden laten schrijven.

4/ Voor de hele wereld?

Jacqueline (39) is overgevoelig voor door de mens gecreëerde elektromagnetische velden. Dan moet je denken aan elektronische apparatuur, zendmasten, smartphones, en wifi. Alleen in bij wijze van spreken de binnenlanden van Lapland of Australië is de wereld leefbaar voor haar. In Nederland wordt ze geteisterd door tal van fysieke en psychische problemen. Al jarenlang heeft ze last van ontstekingen, darmproblemen, goedaardige tumoren, endometriose, en uitvalsverschijnselen tot aan niet meer kunnen zien en praten aan toe.

Jacqueline wil met haar levensverhaal de wereld vertellen hoe erg elektrostress is

De medische stand weet er geen raad mee: steeds is tegen haar gezegd dat de oorzaak psychisch is, dat het tussen haar oren zit. Langzamerhand is ze dat zelf gaan geloven, totdat ze in oktober 2018 eindelijk ontdekte wat de ware reden is van haar voortdurende malaise. Aanvankelijk is ze opgelucht: als je weet wat je mankeert, kun je er iets aan doen. Maar dan wordt zij zich bewust van de gruwelijke waarheid: er is vrijwel geen stralingsvrije plek meer in ons land. Zij zit gevangen in een caravan in de Brabantse bossen.

Voor Jacqueline is er alles aan gelegen om de hele wereld van de ernst van dit probleem te doordringen. Haar boek is voor iedereen die haar noodkreet maar wil horen, overheden voorop. Maar ook voor de naar schatting 3% van de mensen die in meer of mindere mate aan dezelfde stralingsgevoeligheid lijden is het een steun in de rug om te lezen dat ze niet alleen staan.

“Een schrijver leeft twee keer”

Wat al deze mensen bindt, is dat hun verhaal fascinerend en leerzaam is. Mijn rotsvaste overtuiging is: iedereen heeft een verhaal. Schrijfster Natalie Goldberg tekende in haar klassieker Schrijven vanuit je hart op: ‘Een schrijver leeft twee keer. Eén keer het echte leven en de tweede keer als hij of zij het opschrijft.’ Dat is wat al deze mensen doen.

Je autobiografie schrijven is een verhaal vertellen. En een verhaal vertel je altijd aan iemand. Maak een heldere keuze in wie die iemand is (of wie die mensen zijn) en het zal je enorm helpen in het proces en in je focus.